زیست‌ شناسی یکی از دروس مهم برای رشته تجربی و به‌خصوص داوطلبانی است که رویای قبولی در رشته‌هایی مانند پزشکی و دندانپزشکی را در سر می‌پرورانند. برخلاف تصور بسیاری از داوطلبان، موفق شدن در این درس صرفاً با ساعات زیاد مطالعه رخ‌ نمی‌دهد؛ آنچه که در این زمینه واقعاً اهمیت دارد، انتخاب بهترین روش مطالعه زیست کنکور است.

در مسیر کنکور، مطالعه‌ی بی‌برنامه و به‌ روش غیرصحیح اغلب بی‌نتیجه است. پشت کنکوری‌ها با انتخاب مناسب‌ترین روش مطالعه زیست شناسی کنکور هم سریع‌تر پیش می‌روند و هم انرژی کمتری از دست می‌دهند.

مراحل روش مطالعه زیست شناسی کنکور

برای دستیابی به بهترین روش مطالعه زیست برای کنکور، بهتر است طبق مراحل زیر پیش بروید:

1.    از مفاهیم پایه‌ای شروع کنید.

اولین گام برای یادگیری موثر زیست، تسلط بر مفاهیم پایه‌ای است. اگر فصل‌هایی مانند تقسیم یاخته و آنزیم‌ها را سطحی بخوانید، احتمالاً در فصل‌های پیچیده‌تر مانند تنظیم عصبی یا ژنتیک به مشکل بر می‌خورید.

2.    فصل‌ها را به چند قسمت تقسیم کنید.

هر فصل را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید و مرحله‌به‌مرحله پیش بروید. بدین ترتیب، تمرکز شما افزایش می‌یابد و مطالب را بهتر درک می‌کنید.

3.    زیست را به‌صورت ترکیبی بخوانید.

درک عمیق از مفاهیم زیست‌ شناسی زمانی به‌دست می‌آید که مطالب به‌صورت ترکیبی مطالعه شوند. بسیاری از سوالات کنکور به‌صورت مفهومی میان فصل‌ها و موضوعات مختلف طراحی می‌شوند؛ بنابراین، مطالعه خطی و جداگانه فصول نمی‌تواند شما را به موفقیت برسند. 

4.    مطالعه نکات کلیدی را در اولویت قرار دهید.

زیست شناسی کتابی پر از اطلاعات است؛ اما همه‌ اطلاعات به یک اندازه مهم نیستند. پس، روی نکاتی که احتمال طراحی سوال از آن‌ها بیشتر است، تمرکز کنید. 

5.    مطالعه شکل‌ها را فراموش کنید.

تقریباً نیمی از سوالات زیست به شکل‌ها مربوط می‌شوند. پس به هر نمودار، تصویر یا جدول به‌عنوان بخشی از متن نگاه کنید. تمامی شکل‌ها و نمودارها باید با جزئیات خوانده شوند؛ شما می‌توانید توضیحات آن‌ها را در دفترچه خلاصه ‌نویسی خود یادداشت کنید تا در مواقع موردنیاز دسترس‌تان باشند.

6.    فعالیت‌های کتاب را جدی بگیرید.

بسیاری‌ از داوطلبان بخش‌هایی مانند فعالیت‌ها را نادیده می‌گیرند، اما این قسمت‌ها نقش مهمی در درک عمیق مفاهیم دارند.

7.    دفترچه‌‌ای برای خلاصه‌نویسی هدفمند بنویس.

بعد از هر گفتار یا فصل، خلاصه‌ای از نکات مهم و چالش‌برانگیز آن تهیه کنید. این خلاصه‌نویسی باید مختصر، طبقه‌بندی‌شده و ترجیحاً تصویری یا نموداری باشد.

8.    زمانی را برای مرور اختصاص دهید.

بدون مرور، هیچ چیزی در ذهن نمی‌ماند. برای درس زیست شناسی، مرور باید در چند نوبت و به‌صورت زیر انجام شود:

• مرور اولیه: ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از مطالعه
• مرور دوم: یک هفته بعد
• مرور سوم: حدود یک ماه بعد

9.    کنکورهای گذشته، بهترین منبع برای آشنایی با سوالات هستند.

پس از تسلط نسبی بر هر فصل، حتماً تست‌های کنکورهای اخیر و آزمون‌های شبیه‌سازی‌شده را بررسی کنید. نحوه طراحی سوال‌ها و میزان سختی را تحلیل کنید تا به اشتباهات خود پی ببرید.

10.    زیست را با برنامه بخوانید.

ساعت مطالعه زیست شناسی به سطح درسی هر داوطلب بستگی دارد. بنابراین برای مطالعه زیست، برنامه‌ای شخصی تهیه کنید و طبق آن پیش بروید. به‌عنوان مثال، می‌توانید به‌صورت مطالعه دو گفتار در روز، ۲۰ تست آموزشی در پایان هر جلسه و یک مرور هفتگی کامل برنامه‌ریزی کنید.

11.    منابع کمک آموزشی مناسب خریداری کنید.

مواردی مانند انتخاب بهترین منابع جمع بندی زیست کنکور، جزوه‌های اساتید یا فیلم‌های آموزشی اگر درست انتخاب شوند، فرآیند یادگیری را کارآمد می‌کنند.

انواع تکنیک‌های مطالعه زیست کنکور

مهم‌ترین روش‌های مطالعه زیست شناسی کنکور باید درنظر گرفته بگیرید، عبارتند از:

خواندن مرحله‌ای

در این تکنیک باید به‌صورت زیر پیش بروید:

1. ابتدا با نگاه کلی و روزنامه‌وار فصل‌ها را مرور کنید تا مفهوم کلی هر گفتار را متوجه شوید.
2. در دور دوم جملات کلیدی، فعل‌ها و قیدها را به دقت بخوانید و زیر‌ آنها خط بکشید.
3. در دور سوم، نکات جدید را در دفترچه‌ای یادداشت یا حاشیه ‌نویسی کنید. شکل‌ها و تصاویر را با دقت بفهمید و مفاهیم را به زبان خودتان بنویسید.
4. در دور چهارم و پس از اتمام کتاب درسی، از بهترین کتاب زیست یازدهم برای درک بیشتر مباحث استفاده کنید.
5. در نهایت، تست‌های آموزشی (بدون زمان‌سنجی) را حل کنید تا به تسلط برسید. بعد از چند روز، ‌هم تست زمان‌دار حل کنید.

خلاصه ‌نویسی و حاشیه ‌نویسی

در تکنیک خلاصه ‌نویسی باید از کلمات و عبارات کلیدی یادداشت‌برداری کنید. شما می‌توانید مطالب مهم را در حاشیه کتاب یا روی برچسب بنویسید تا مرور سریع امکان‌پذیر باشد.

در این روش، باید روی قیدهای مهمی مانند “همیشه”، “اغلب”، “بعضی” تمرکز ویژه‌ای داشته باشید. 

تست زنی منظم (آموزشی و تحلیلی)

بلافاصله پس از مطالعه هر گفتار، تست آموزشی حل کنید. برای موفقیت در این بخش بهتر است در ابتدا پاسخ تشریحی را بخوانید، نکات مهم را استخراج و در صورت لزوم در دفترچه خلاصه‌نویسی خود ثبت کنید.

مرور دائمی مطالب

خلاصه‌ها، نمودارها و یادداشت‌ها را مرتب مرور کنید تا در هفته‌ها و ماه‌های آخر، آن‌ها را به‌راحتی به‌خاطر آورید. در این روش، مرور سریع فصل‌ها با تمرکز روی نکات کلیدی پیشنهاد می‌شود.

تمرین ترکیبی و تحلیل آزمون

مباحث مرتبط را به‌صورت ترکیبی مطالعه و تست بزنید. یادتان باشد از تست‌های دشوار عبور نکنید؛ در ابتدا، تست‌های ساده را حل کنید و سپس به‌سراغ سوالات پیچیده‌تر‌ بروید.

تفاوت مطالعه زیست شناسی در کنکور و امتحان نهایی

مطالعه زیست‌ شناسی برای کنکور با دوران مدرسه و آمادگی امتحان نهایی تفاوت‌های اساسی دارد؛ در فضای آموزشی مدرسه، دانش‌آموزان بیشتر باید به حفظ مباحث بپردازند، اما در کنکور، طراحان از داوطلب انتظار دارند بتواند میان مفاهیم مختلف فصل‌ها و حتی پایه‌های دهم تا دوازدهم ارتباط برقرار کند.

روش مطالعه زیست شناسی کنکور فرایندی چندمرحله‌ای است که در آن نباید به یک یا دو بار خواندن اکتفا کرد. بخش مهمی از این فرایند، تست‌زنی است؛ در دوران مطالعه زیست‌ شناسی برای کنکور، داوطلب باید درگیر متن شود، بین آن‌ها پیوند ایجاد سازد تا بتواند به تست‌ها پاسخ دهد.

در مدرسه معمولاً تاکید چندانی بر تست وجود ندارد؛ اما در آمادگی برای کنکور، حل تست‌های مختلف به‌ویژه تست‌های تالیفی استاندارد و سوالات سال‌های گذشته، امری ضروری بشمار می‌رود.

تحلیل تست‌ها نیز خود مرحله‌ای جداگانه و حیاتی به شمار می‌آید که داوطلب از طریق آن می‌تواند با سبک طراحان آشنا شود و نقاط ضعف خود را برطرف سازد.

در روش مطالعه زیست به چه نکاتی باید توجه کرد؟

• در طول مطالعه اولیه بهتر است یک خلاصه کامل تهیه کنید.
• دوران جمع‌بندی را با تکنیک‌های تندخوانی و مرور سریع سپری‌ کنید.
• کتاب درسی را در اولویت قرار دهید و در کنار آن از منابع معتبر استفاده کنید.
• مطالعه زیست‌ شناسی را در برنامه‌ریزی روزانه و هفتگی خود قرار دهید و مرتباٌ این درس مطالعه و‌ مرور کنید.
• شرکت در آزمون‌های آزمایشی فرصت مناسب برای سنجش میزان آمادگی‌تان است؛ بنابراین، آن‌ها را از دست ندهید.